Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014

ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΜΟΪΛΗΣ: Λα λα λα λαέ, λαέ, λαέ…

ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΜΟΪΛΗΣ // Λα λα λα λαέ, λαέ, λαέ…

του Ηρακλή Κακαβάνη //

Από την πρώτη συναυλία του μουσικοσυνθέτη στη χουντοκρατούμενη Αθήνα μέχρι τις περιοδείες του ανά την Ελλάδα που κατέχουν ένα παγκόσμιο ρεκόρ!

Η πρώτη συναυλία του Σπύρου Σαμοΐλη. Θέατρο «ΔΙΑΝΑ] - Ιπποκράτους. 29 Μάη 1972. Στη δεύτερη σειρά, από κέντρο προς δεξιά, με τ' άσπρα μαλλιά, ο Κώστας Βάρναλης.
Η πρώτη συναυλία του Σπύρου Σαμοΐλη. Θέατρο «ΔΙΑΝΑ] – Ιπποκράτους. 29 Μάη 1972. Στη δεύτερη σειρά, από κέντρο προς δεξιά, με τ” άσπρα μαλλιά, ο Κώστας Βάρναλης.

Όποιος αγαπά ή διαβάζει ποίηση θα συναντήσει τον μουσικοσυνθέτη Σπύρο Σαμοΐλη. Aπό τα πρώτα του μουσικά βήματα στράφηκε στην ποίηση. Mάλιστα σε εποχές δύσκολες, την περίοδο της δικτατορίας, όταν η ποίηση και η μουσική είχαν τεράστια σημασία. Όταν ποίηση και μουσική εμψύχωναν και έδινα κουράγιο. Από το πρώτο ξεκίνημα είχε μια πορεία δημιουργική, ποιητική και αγωνιστική. Γι’ αυτό και τον αγκάλιασαν πολύ γρήγορα φοιτητές και νεολαία. Γέμιζαν τις μπουάτ που παρουσίαζε τη δουλειά του και τα θέατρα όπου έδινε συναυλίες. Ήταν τέτοια η πορεία του που η Διεύθυνση Χωροφυλακής Λαμίας, το 1979 τον χαρακτήρισε τον χαρακτήρισε δημόσιο κίνδυνο (βλ. σχετική φωτό).
Ο Κερκυραίος Σπύρος Σαμοΐλης έλαβε σπουδαία κληρονομία από την οικογένειά του. Κληρονόμησε τις δύο μεγάλες αγάπες: Τη μουσική και την αγιογραφία. Η οικογένεια της μητέρας του ήταν λαϊκών μουσικών, η δε οικογένεια του πατέρα του, ζωγράφων, αγιογράφων και ξυλογλυπτών.

Συναυλία στο θέατρο ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. «Μετά από αυτή τη συναυλία, θέλανε να με "πιάσουνε" για τα τραγούδια που είπαμε. Κρύφτηκα στα υπόγεια του θεάτρου, μέχρι τις 3 τα ξημερώματα... και το πρωί, έφυγα, κρυφά, για το Παρίσι...»
Συναυλία στο θέατρο ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. «Μετά από αυτή τη συναυλία, θέλανε να με «πιάσουνε» για τα τραγούδια που είπαμε. Κρύφτηκα στα υπόγεια του θεάτρου, μέχρι τις 3 τα ξημερώματα… και το πρωί, έφυγα, κρυφά, για το Παρίσι…»

Έμαθε τη μουσική στον τόπο του. Λέει ο ίδιος σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό «ΠΑΝΘΕΟΝ» το 1975:
«Από μικρός στη φιλαρμονική του χωριού μου. Εκεί πρωτόμαθα μουσική, την εποχή που πήγαινα γυμνάσιο. Στην μπάντα του χωριού μου έπαιζα κορνέτ. Είχα έτσι και μια άμεση επαφή με τη θεωρία και την πράξη. Μόλις έβγαλα το γυμνάσιο, ήρθα στην Αθήνα. Εδώ βέβαια απόχτησα τις μουσικές μου γνώσεις».
Το 1966 έρχεται στην Αθήνα, όπου μαθητεύει δίπλα στον Μίκη Θεοδωράκη μέχρι τον Απρίλη του 1967. Παίρνει μαθήματα μουσικής από την καθηγήτρια του Εθνικού Ωδείου Κλέλια Φωτοπούλου και από τον συνθέτη Χρήστο Λεοντή. Το 1972, ανοίγει Γκαλερί Ζωγραφικής στην Αθήνα και εκεί κάνει και τις πρώτες πρόβες των τραγουδιών του, ανάμεσα στα χρώματα και τις κορνίζες. Το Μάη του 1972, μέσα στη χούντα, δίνει την πρώτη του συναυλία στο θέατρο «Διάνα».
Σε αυτή τη συναυλία κάλεσε και τον Κώστα Βάρναλη , τον οποίο είχε γνωρίσει λίγες ημέρες πριν.
«Του είπα έχω μελοποιήσει το ‘’Ένας όλοι’’. ‘’Ξεχνάς που έχουμε Χούντα;’’ μου λέει. Λέω: ‘’Το έχω μελοποιήσει και θα το παρουσιάσουμε στις 29 του Μάη στο Διάνα και θέλουμε να έρθεις’’.
Την ημέρα εκείνη το ‘’Διάνα’’ ήταν γεμάτο από φοιτητές, γεμάτο από νεολαία το θέατρο και ήταν κι ο Βάρναλης εκεί. Ο ενθουσιασμός ήταν απίστευτος. Όταν είπαμε το τραγούδι του Βάρναλη και τον παρουσιάσαμε, τα σακάκια πετάγονταν μέχρι την οροφή του θεάτρου. Κι εμείς πήραμε τόσο πολύ κουράγιο από αυτή τη συναυλία, η οποία δεν είχε περάσει λογοκρισία, που πήγαμε αμέσως να κάνουμε δεύτερη στο θέατρο ‘’Ρουαγιάλ’’, γιατί είχε μπει το καλοκαίρι» . Σε αυτή τη συναυλία θα παρουσίαζε τρία μελοποιημένα ποιήματα του Κώστα Βάρναλη. Η λογοκρισία όμως λίγο πριν αρχίσει η συναυλία απαγόρευσε τα 13 από τα 20 που είχαν προγραμματιστεί (και τα τρία του Κώστα Βάρναλη, ο οποίος παρακολούθησε τη συναυλία).
Στο ξεκίνημα της συναυλίας η παρουσιάστρια ανακοινώνει: «Στην εκτέλεση των τραγουδιών ζητάμε συγνώμη που ορισμένα τραγούδια για λόγους τεχνικούς θα ακουστούνε χωρίς στίχους». Την επόμενη ημέρα ο Τύπος έγραφε: «Μάθαμε ότι σε συναυλία που έγινε στο θέατρο ΡΟΥΑΓΙΑΛ ο τραγουδιστής Γιώργος Ζωγράφος, απέδιδε επί 15 λεπτά στίχους του ποιητή Κώστα Βάρναλη, λέγοντας ένα συνεχές ‘’ΛΑ ΛΑ ΛΑ’’».
Εκείνη η συναυλία που ήταν ιδιαίτερα μαζική έκανε τεράστια εντύπωση. Έμεινε αξέχαστη σε όσους την παρακολούθησαν και τη θυμούνται ακόμη και σήμερα. Σαράντα χρόνια μετά, τον Ιούνη του 2013 σε μια εκδήλωση για τον Βάρναλη στο Βερολίνο, ο Μανώλης Β. θυμήθηκε αυτή τη συναυλία και μετέδωσε τη συγκίνηση που ένιωσε ο ίδιος σε εκείνη τη συναυλία:
«Την περίοδο της δικτατορίας ο Σύλλογος των Κερκυραίων Φοιτητών είχε διοργανώσει μία συναυλία του Σπύρου Σαμοΐλη σε στίχους Πανδή, Αλεβιζάτου και τρία μελοποιημένα ποιήματα του Βάρναλη. Το θέατρο κατάμεστο. Η λογοκρισία επέτρεψε τη συναυλία όμως απαγόρευσε να ειπωθούν τα τραγούδια σε στίχους Βάρναλη. Η συναυλία έγινε. Ακούστηκαν τα άλλα τραγούδια κι όταν έφτασε η σειρά για τα τραγούδια του Βάρναλη η ορχήστρα ξεκίνησε, έπαιζε τα τραγούδια του Βάρναλη παίρνει ο Γιώργος Ζωγράφος το μικρόφωνο και χωρίς να λέει λόγια, στο ρυθμό αυτό έβγαζε από μέσα του έναν ήχο που έκανε το κοινό από κάτω να νιώσει την καταπίεση. Σαν να ήταν ένας άνθρωπος που τον εμποδίζουν να μιλήσει. Έτσι απέδωσε και το δεύτερο και το τρίτο τραγούδι. Θέλω να πω ότι η συγκίνηση του κόσμου και το χειροκρότημα του κόσμου ήταν πολύ μεγαλύτερο σε αυτά τα τραγούδια παρά στα άλλα που ακούστηκαν κανονικά».
Αυτή η αναφορά του Μανώλη και ο τρόπος που αφηγούνταν εκείνη την εμπειρία, σαν να ξαναζούσε τη συναυλία, ήταν η αφορμή να ζητήσουμε από τον Σπύρο Σαμοΐλη να μας μιλήσει για εκείνη τη συναυλία:
«Η πρώτη μου συναυλία ήταν στις 29 Μάη του 1972 στο θέατρο ΔΙΑΝΑ. Δεν υπήρχε λογοκρισία για συναυλίες. Έτσι, η διαδικασία ήταν: Πηγαίναμε στην Εφορία, σφραγίζαμε τα εισιτήρια και εντάξει. Επειδή η επιτυχία ήταν πολύ μεγάλη και μεγάλος και ο ενθουσιασμός του κόσμου, αποφασίσαμε να κάνουμε δεύτερη σε μια βδομάδα, στο θέατρο ΡΟΥΑΓΙΑΛ. Πάμε λοιπόν στην Εφορία και κει μας λένε: ‘’Ααααααα, άλλαξε η διαδικασία… τώρα θα πάτε υπουργείο Προεδρίας, να πάρετε άδεια’’. Γιατί; λέμε. ‘’Διότι βγήκε νόμος για λογοκρισία στις συναυλίες’’. Και πότε βγήκε; ρωτάμε. ‘’Βγήκε στις 3 Ιουνίου’’. Δηλ. 5 μέρες μετά τη συναυλία μου, σκεφτήκαμε… Πάμε, λοιπόν, στο Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, υποβάλλουμε, καμιά 20αριά τραγούδια και… περιμένουμε… 6 Ιούνη το απόγευμα, κάνουμε τη γενική πρόβα για το βράδυ, στο θέατρο και….. έρχεται ο Νίκος ο Πανδής (ποιητής) που είχε πάει να πάρει την άδεια, με κάτι μούτρα, να… Τι έγινε;;; ‘’Εεεεε! μας κόψανε 14 τραγούδια…’’. Και πώς θα γίνει η συναυλία ;;; λέμε… ‘’Τι να κάνουμε… να την αναβάλλουμε;’’ και… μου ’ρχεται η ιδέα: Να κάνουμε τη συναυλία και να πούμε τα κομμένα τραγούδια με σκέτη μουσική και τρα λα λα στα λόγια… Έγινε…. αναταραχή… Εν τω μεταξύ, αν και ήταν νωρίς ακόμα για τη συναυλία, μπήκανε καμιά εκατοστή άτομα μέσα και κάτσανε στα τελευταία καθίσματα. Ήταν μπάτσοι με πολιτικά… Με την πρότασή μου, δεν συμφώνησαν όλοι… μερικοί φοβήθηκαν… Χούντα ήταν. Τελικά το αποφασίσαμε. Κι ήρθε η ώρα. Κατάμεστο, πάλι, το θέατρο. Μπροστά ο Βάρναλης, η συγγραφέας Έλλη Αλεξίου δίπλα του, δημοσιογράφοι… Ξεκινήσαμε με 3 – 4 από τα… ανώδυνα. Κι έρχεται η ώρα για το ΒΑΣΤΑ ΚΑΡΔΙΑ του Βάρναλη. Μπαίνει ο Γιώργος Ζωγράφος. Αρχίζω να διευθύνω μια λυπημένη εισαγωγή, και…. Απλώνω το χέρι μου να βάλω το Ζωγράφο. Αυτός… κοντοστέκεται… με κοιτά… και αντί ‘’Να με ξεριζώσεις χάρε’’ λέει: ‘’Λα…λα…λα… λαέ….. λα έ ε ε ε ε… λα λα λα λα ε… ε ε…’’ και γίνεται κάτω χαμός. Ο κόσμος φωνάζει: Λό για…. Λό για….. λό για !!! και ο Ζωγράφος συνεχίζει και κάνει μια κίνηση, κυκλικά στο στόμα του, με το χέρι του, σα να λέει: ‘‘μας το βουλώσανε’’… Χαμός…!!! Ο κόσμος φωνάζει: Αίσχος !!! Λόγια !!! Λόγια!!! Ο Βάρναλης στήνει αυτί για να ακούσει τα λόγια του και λέει: ‘’Δεν ακούω καθαρά τα λόγια’’… Τα κόψανε, του λένε και λέει στο δημοσιογράφο Άρη Σκιαδόπουλο που καθόταν δίπλα του: ‘’Τα κόψανε;;; Και δε σεβαστήκανε ούτε εμένα, ούτε τη μικρή μου προσφορά; Πάλι καλά που δε μας κόψανε και…’’. Έτσι, εκείνη την ημέρα, κόψανε Το ΒΑΣΤΑ ΚΑΡΔΙΑ, το ΕΝΑΣ – ΟΛΟΙ, και τον ΥΜΝΟ ΤΗΣ ΝΙΟΤΗΣ του Βάρναλη, το ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ και άλλα του Νίκου Πανδή, το ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ του Προκόπη Γεωργακόπουλου, του Σαράντη Αλιβιζάτου και άλλων. Εμείς, όμως, συνεχίσαμε!!!»

Από τη συναυλία στο ΡΟΥΑΓΙΑΛ: Έλλη Αλεξίου, Κώστας Βάρναλης, Άρης Σκιαδόπουλος (δημοσιογράφος)
Από τη συναυλία στο ΡΟΥΑΓΙΑΛ: Έλλη Αλεξίου, Κώστας Βάρναλης, Άρης Σκιαδόπουλος (δημοσιογράφος)

Ακούστε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα της συναυλίας στο ΡΟΥΑΓΙΑΛ εδώ:https://www.youtube.com/watch?v=zzv2cI-a77Y
Στη συνέχεια ο Σπύρος Σαμοΐλης κυνηγημένος από τη χούντα, φεύγει το 1973 για το Παρίσι, όπου ξανασυναντά τον Θεοδωράκη. Ένα χρόνο μετά, το 1975, μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη δίνουν μια συναυλία στο Δημοτικό Στάδιο Κέρκυρας. Ο πρώτος μεγάλος προσωπικός δίσκος του, με τίτλο «Βάστα καρδιά» και σε ποίηση Κώστα Βάρναλη, Νίκου Πανδή και Σαράντη Αλιβιζάτου, κυκλοφορεί το 1975 με ερμηνευτές τον Πέτρο Πανδή και την Ελένη Βιτάλη. Σύντομα, ακολουθούν οι δίσκοι «Κραυγή στα πέρατα» σε ποίηση Μενέλαου Λουντέμη και «Οι γειτονιές του κόσμου» σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου. Κυκλοφόρησαν αργότερα οι δίσκοι του « ΛΑΪΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ » – « ΡΕΜΠΕΤΙΚΗ ΤΑΒΕΡΝΑ» – και μαζί με τον Ηλία Ανδριόπουλο η «ΛΑΪΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ». Μελοποίησε ακόμη Οδυσσέα Ελύτη, Τάσο Λειβαδίτη, Γιώργο Κοτζιούλα, Βλ. Μαγιακόφσκι και άλλους πολλούς ποιητές. Ατέλειωτος ο κατάλογος. Συνεργάστηκε με σπουδαίους τραγουδιστές τον Γιώργο Ζωγράφο, τον Αντώνη Καλογιάννη, την Ελένη Βιτάλη, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου κ.ά.
Το 1976 ξεκινά τις περιοδείες του στις συνοικίες της Αθήνας και το 1977 τον ατέλειωτο γυρισμό του σε όλη την Ελλάδα, κάνοντας σε 10 χρόνια 2.000 συναυλίες, που αποτελεί μέχρι σήμερα παγκόσμιο ρεκόρ συναυλιών, όπως λέει. «Σε πόλεις, σε χωριά… χειμώνα – καλοκαίρι… σε γήπεδα…σε πλατείες…σε θέατρα…σε καφενεία… με κυνηγητά… μηνύσεις… απαγορεύσεις… φοβέρες και τραμπουκισμούς… Μα… με τον κόσμο κοντά μας… και την αγάπη του παντού, όπου πηγαίναμε!!!».
Παράλληλα με τη μουσική ο Σπύρος Σαμοΐλης ασχολείται και με την αγιογραφία (και τη ζωγραφική). Αγιογραφίες του υπάρχουν σε πολλές εκκλησίες.

4



5



6

Από τη συναυλία στο ΡΟΥΑΓΙΑΛ. Όλοι οι συντελεστές επί σκηνής.
Από τη συναυλία στο ΡΟΥΑΓΙΑΛ. Όλοι οι συντελεστές επί σκηνής

Από τη συναυλία στο ΡΟΥΑΓΙΑΛ. Αριστερά ο Γιώργος Ζωγράφος
Από τη συναυλία στο ΡΟΥΑΓΙΑΛ. Αριστερά ο Γιώργος Ζωγράφος

(Τις φωτό τις πήραμε από τον προσωπικό χώρο του Σπύρου Σαμοΐλη στο facebook)

ΠΗΓΗ: Fractalart

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου