Ο φιλολογικός «καβγάς» Βάρναλη - Ξενόπουλου (Β' Μέρος)

Στην κριτική του Ξενόπουλου απάντησε στην ίδια εφημερίδα επιφυλλιδογράφος με την υπογραφή «Α.», από την εφημερίδα «Πρόοδος». Τίτλος της επιφυλλίδας «ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ». Ακολούθησε δεύτερο κείμενο του Ξενόπουλου, στις 9 του Φλεβάρη με τίτλο «Η ‘‘Στρίγγλα Ρίμα’’», όπου ανταπαντά στον αρθρογράφο με την υπογραφή «Α.» (πλήρης εικόνα αυτού του «καβγά» στο βιβλίο «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 αδημοσίευτα ποιήματα»):

Η ‘‘Στρίγγλα Ρίμα’

«Ανέγνωσα εις την “Πρόοδον” την επιφυλλίδα του κ. Α. σχετικώς με τα γραφέντα εις την στήλην αυτήν διά τον “Αλκιβιάδην” του κ. Βάρναλη. Ο ανώνυμος αλλ’ αβρός και μελετημένος υπερασπιστής ισχυρίζεται ότι όσα υπέδειξα ως λάθη του ωραίου ποιήματος δεν είνε παρά ποιητικαί αδείαι και δικαιώματα του ποιητού. Κ’ εγώ παραδέχομαι ολοψύχως ότι εις την ποίησιν επιτρέπονται, χρειάζονται μάλιστα απαραιτήτως, μερικαί υπερβασίαι, ας είπωμεν, ασυγχώρητοι εις τον πεζόν λόγον, και θα είχα όλην την καλήν διάθεσιν να πεισθώ ότι είνε ανωτέρα καλλονή ό,τι μου εφάνη ως κοινή ασχημία. Μ’ εμποδίζει όμως κάποια παρατήρησις, πολύ διαφωτιστική νομίζω, την οποίαν δεν έκαμα προχθές, αλλά πρέπει να κάμω σήμερον.

»Τα περισσότερα δηλαδή από εκείνα που μου εκτύπησαν άσχημα ευρίσκονται εις το τέλος του στίχου· δικαιούμαι άρα να συμπεραίνω ότι έγειναν από την σκληράν ανάγκην της ομοιοκαταληξίας. Ούτω το “αποκοιμούσες” ετέθη εκεί διά να ομοιοκαταληκτήση με το “Μούσες”, όπως το “πνέμα” με το “ψέμα” και με το “αίμα”, όπως το “πελάη” με το “ανθοβολάει”... Αλλά και αυτά τα εχθρικά καράβια παρομοιάζονται με “εταίρες” χάρις εις της παραπάνω “φλογέρες”...

»Τι τα θέλετε! Όταν βλέπω κάτι παράξενον, αλλόκοτον, και συγχρόνως ομοιοκαταληξίαν, δεν ειμπορώ να μη συλλογισθώ ότι ο ποιητής δεν έβαλεν εκεί εκείνο ακριβώς που ήθελε —και που θα ήτο το ορθόν—, αλλά κάτι άλλο που του επεβλήθη από την ανάγκην και δι’ αυτό είναι λάθος, ώστε να χρειάζεται έπειτα θεωρίας διά να δικαιολογηθή...

»Ο Παλαμάς, νομίζω, ονομάζει κάπου την ομοιοκαταληξίαν “στρίγγλα Ρίμα”. Και τέτοια είνε αλήθεια! Οι νέοι ποιηταί μας δεν πρέπει να την αψηφούν τόσον και να μην καταβάλλουν όλας των τας δυνάμεις διά να την δαμάζουν, να την υποτάσσουν, ώστε να ειμπορούν να λέγουν ό,τι θέλουν αυτοί και όχι ό,τι τους επιβάλλει η στρίγγλα. Δεν ειμπορεί να πιστευθή κανείς ως δόκιμος ποιητής, τέλειος εις την τέχνην του, δυστυχώς, εάν δεν επιτελέση και αυτόν τον ηράκλειον άθλον. Ο Παλαμάς έξαφνα και προ πάντων ο Δροσίνης μεταχειρίζονται την Ρίμαν εντελώς ως σκλάβαν των. Οι νέοι μας ποιηταί, οι περισσότεροι, είνε ακόμη σκλάβοι της Ρίμας. Θα έλεγες ότι το παιγνίδι της είναι να τους κάμνη να λέγουν άλλα των άλλων. Και όταν παρετήρησα αυτό και εις τον κ. Βάρναλην, ένα ποιητήν που τόσον εκτιμώ, εθεώρησα καλόν να το είπω, με την ελπίδα ότι η παρατήρησίς μου θα ημπορούσε κάπως να χρησιμεύση».