Το τελευταίο ποίημα του Κ. Βάρναλη

Ένα από τα χαρακτηριστικά του Βάρναλη είναι ότι ξαναδούλευε τα ποιήματά του. Και μάλιστα παρουσιάζει τις αναδημοσιεύσες των ποιημάτων παραλλαγμένες σε σχέση με την αρχική τους δημοσίευση.

Ακόμη και στην περίπτωση της τελευταίας συλλογής που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατο του ποιητή («Οργή λαού») ο επιμελητής της έκδοσης Γ.Π. Σαββίδης είχε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των παραλλαγών. Η εκδοχή των ποιημάτων που δημοσιεύονται σε αυτή τη συλλογή είναι επιλογή του Γ.Π. Σαββίδη.

Στο πότε και γιατί ξαναδουλεύει τα ποιήματά του ο ποιητής  είναι κεντρικό ζήτημα στη μελέτη του Βαρναλικού  έργου. Απάντηση – ερμηνεία σε αυτό το ερώτημα προσπαθεί να δώσει ο Ηρακλής Κακαβάνης στο βιβλίο του «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 άγνωστα ποιήματά του», όπου παραθέτει και αρκετές περιπτώσεις τέτοιων ποιημάτων.

Σήμερα δημοσιεύουμε τις δύο παραλλαγές ενός ποιήματος (Επίγραμμα) που δε συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο.  Είναι το τελευταίο ποίημα του Κ. Βάρναλη, φέρει ημερομηνία Οχτώβρης 1974. Υπάρχει τηλεοπτικό απόσπασμα της ΕΡΤ όπου ο ποιητής απαγγέλλει μια διαφορετική εκδοχή από αυτή που δημοσίευσε ο Γ. Σαββίδης

Εκδοχή Γ. Σαββίδη

Με πάθος την αλήθεια φανερώνω,
μα ποιος μ’ ακούει; Κάτι άγουρα παιδιά.
Γυροκοιτάω, κανένας δε με ξέρει,
όπως κι εγώ δεν ξέρω τον εαυτό μου.
Πλήθος μεγάλοι στο Μουσείο της Τέχνης,
αθάνατοι όλοι, λίγοι μόνο ζούνε.

Όπως το απαγγέλλει ο Βάρναλης (στη διπλανή στήλη Ο ΒΑΡΝΑΛΗΣ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ το τρίτο παράθυρο):

Γυροκοιτάω, κανένας δε με ξέρει,
όπως κι εγώ τον ίδιο τον εαυτό μου.
Πλήθος πρωτάτοι στο Μουσείο της Τέχνης,

την πόρτα καμαρώνουνε για να μπουν
αθάνατοι όλοι, λίγοι μόνο ζούνε.

Αντίστοιχες περιπτώσεις ποιημάτων της συλλογής «Οργή λαού» παρατίθενται στο βιβλίο του Ηρακλή Κακαβάνη. «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 αδημοσίευτα ποιήματα»