Υπό εχεμύθειαν... (3)

Με τη σημερινή δημοσίευση ολοκληρώνουμε τις μαρτυρίες για τη ζωή και την προσωπικότητα του Κώστα Βάρναλη, που περιλαμβάνονται στο βιβλίο της Ελλης Αλεξίου «υπό εχεμύθειαν» (εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή 1976). Αργότερα θα δημοσιεύσουμε και άλλες τέτοιες καταγραμμένες μαρτυρίες.

Το εξώφυλλο του βιβλίου

  

Έχουν πάει εκδρομή στη Χαλκίδα το 1965 μια παρέα: ο Βάρναλης, η Δώρα, η γυναίκα του, ο Κυρ. Μητσοτάκης και άλλοι. Έχουν κλείσει δωμάτια στο ξενοδοχείο «Λούση». Το πρώτο βράδυ τους κάνει τραπέζι στο σπίτι του ο Σκαρίμπας με κέφαλους του Εύρι­που. Ο Βάρναλης έφαγε με μεγάλη όρεξη και κατά κόρον. Φεύ­γοντας και κατεβαίνοντας τη σκάλα του Σκαρίμπα μονολογεί: «Τι φαΐ ήταν τούτο... τόσο πολύ έφαγα, πού αισθάνομαι σαν εθνικόφρων πολιτευτής. ..».

(από αφήγηση Κυριάκου Μητσοτάκη)

Το 1928-9 είχε πάει ο Σπ. Παναγιωτόπουλος στο Παρίσι. Στο γυρισμό αντάμωσαν με το Σπαταλά.

—                  Που ήσουνα, σε χάσαμε. . .

—                  Ήμουν κανένα μήνα στο Παρίσι.

—                  Πώς τα πέρασες; Είδες κανένα δικό μας;

—                  Πως, το Γουναρόπουλο... τον Theriade (Ελευθεριάδη), τον Κεφαλληνό, το Βάρναλη...

—                  Τι κάνει ο Κώστας, καλά;

—                  Ναι, καλά. . .

—                  Τι κάνει, φτιάχνει τίποτα;

—                  Ετοιμάζει μια μελέτη για το Σολωμό...

Ο Σπαταλάς κούνησε θλιβερά το κεφάλι.

—                    Αυτά 'ναι που τον τρώνε. Δεν κοιτάζει εκεί τα ποιημα­τάκια του. . .

(από αφήγηση Σπ. Παναγιωτόπουλου)

(Αυτό μάλλον έχει γίνει κάποια χρόνια νωρίτερα. Πιθανά το 1923-1924. Το έργο του Βάρναλη  «Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική εκδόθηκε το 1925) 

Είμαστε γύρω στο 1938. Ό Βάρναλης έλεγε συχνά: «Ο Σι­κελιανός με το έργο του θέλει να κοροϊδέψει τον εαυτό του. Ό Καζαντζάκης με το έργο του θέλει να κοροϊδέψει τούς άλλους».

(από αφήγηση Κώστα Θρακιώτη)

Στη Στέγη Γραμμάτων είναι η συγκέντρωση των λογοτεχνών με την ευκαιρία του ερχομού στην Αθήνα πέντε Βουλγάρων συγ­γραφέων. Το ίδιο πρωί, 23 Ιουνίου 1965, Αναγράφουν οι εφημερίδες με πηχυαίους τίτλους πώς ο Καπελώνης, ένας από τούς φυ­λακισμένους για το φόνο του Λαμπράκη, έκανε αποκαλύψεις. «Με αυτές πια τις ομολογίες του Καπελώνη τίποτε δεν είναι ικανό να συγκαλύψει τούς ένοχους» και άλλα σχόλια.

Απάνω στην ώρα μπαίνει στα γραφεία ό Βάρναλης.

—                    Ε, ε, τώρα πια, δάσκαλε, λύθηκαν τα ψέματα. Κάθε κα­τεργάρης στον πάγκο του. ..

—                     Ακούστε να σας πω καταλεπτώς τι θα γίνει, για να μη λέτε πώς ήρθα εκ των ύστερων να σάς κάμω τον προφήτη... Εν πρώτοις ο Καπελώνης θα αποδειχτεί τρελός... Θα έρθουν οι για­τροί και οι φρενολόγοι και θα αποδείξουν πως τα 'χει σαλεμένα... Ο Καπελώνης σε συνέχεια θα προσαχθεί να εξεταστεί. Αυτός φυσι­κά θα διαμαρτυρηθεί. «Πώς; Γιατί είμαι τρελός; Δεν το παραδέ­χομαι πως είμαι τρελός...». Τότε θα προσέλθουν πάλι οι φρενολόγοι και για δεύτερη φορά θα ισχυριστούν πως ο Καπελώνης εί­ναι τρελός, γιατί ακριβώς η άρνησή του να παραδεχτεί πώς εί­ναι τρελός, αποδεικνύει την τρέλα του. Κανείς τρελός δεν το πα­ραδέχεται ποτέ πως είναι τρελός. Και η υπόθεση πάλι θα λήξει...

(καταγραφή 'Έλλης Αλεξίου)

Η Λιλή Ιακωβίδη ρωτάει το Βάρναλη:

—             Και δε θα 'ρθει ή Δώρα; (η γυναίκα του). Στο σπίτι του εφοπλιστή Λαιμού γινόταν δεξίωση.

—             Για την 28η Οκτωβρίου ρωτάς;

—             Πώς; Η Δώρα, σου λέω, δε θα 'ρθει;

—             ΗΉ Δώρα και η 28η Οκτωβρίου είναι ένα και το αυτό, εκπροσωπούν το «Οχι».

(από αφήγηση Λιλής Ιακωβίδου)