Τις γυναίκες, τη θάλασσα…

Ένα πολύ καλό ρεπορτάζ από την παρουσίαση του βιβλίου «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 αδημοσίευτα ποιήματά του» δημοσιεύτηκε την Πέμπτη 23 Νοέμβρη στην εφημερίδα «6 μέρες». Το υπογράφει η Δήμητρα Μυρίλλα.  

Τις γυναίκες, τη θάλασσα…

Της Δήμητρας Μυρίλλα

Όταν κάποτε ρωτήθηκε ο Κώστας Βάρναλης τι αγαπάει περισσότερο στη ζωή, απάντησε: «Τις γυναίκες, τη θάλασσα, τη φασολάδα και να βλέπω τους άλλους να παίζουν τάβλι στο "Βυζάντιο"». Αυτός ο γήινος, αληθινός, αφοπλι­στικά ειλικρινής, ανυπότακτος ποιητής είναι τόσο γνωστός - όλοι κάποτε τραγουδήσαμε τους «Μοι­ραίους» και συνάμα τόσο άγνωστος.

Ο τίτλος του βιβλίου του Ηρακλή Κακαβάνη «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 αδημοσίευτα ποιήματά του» (εκδόσεις «Εντός»), για την καθηγήτρια του Πανε­πιστημίου Ιωαννίνων Γεωργία Λαδογιάννη είναι διπλά α­ποκαλυπτικός.

Μιλώντας στην προχθεσινή παρουσίαση του βι­βλίου, επεσήμανε: «Καταρχάς, αυτός ο τίτλος από έναν νέο ερευνητή αποδεικνύει αυτομάτως ότι η νέα γενιά έ­χει ανοιχτά ζητήματα με τον Βάρναλη. Επιπλέον, το πε­ριεχόμενο του βιβλίου μάς δείχνει πόσες πλευρές του ποιητή δεν έχουν ακόμα μελετηθεί».

Το υπομονετικό ταξίδι του Η. Κακαβάνη στα έντυ­πο της εποχής και το Αρχείο Βάρναλη μας έδωσε 19 άγνωστα ποιήματά του.

Λογοτέχνης, πολιτικό ον, μυαλό κοφτερό, ασυμ­βίβαστο, λαϊκός και πηγαίος, ο Βάρναλης έλαβε μέρος σε όλες τις πολιτικές και λογοτεχνικές διαμάχες της ε­ποχής του. «Αλλοι νιώθουν κι άλλοι δεν νιώθουν την ευθύνη τους. Για τους δεύτερους θα δουλέψει η ιστορία της σκούπας. Οι πρώτοι δημιουργούν ιστορία» έλεγε το 1958 στην «Αυγή».

Μοναδικός θησαυρός του βιβλίου είναι τα σχόλιά του για το γλωσσικό ζήτημα, τα «Μαρασλειακά» το 1925, όταν Βάρναλης βρέθηκε εκτοπισμένος από το Μαράσλειο λόγω του έργου του «Το φως που καίει», τον φιλολογικό-γλωσσικό καβγά του με τον Γρ. Ξενό­πουλο. Την κόντρα μεταξύ υλισμού και ιδεαλισμού, στην οποία αναφέρεται το σατιρικό του κείμενο «Ο άντρας και η γυναίκα. Λόγια και Πράξις».

Αλλά και όσα είπε το 1956 υπερασπιζόμενος τον Μενέλαο Λουντέμη: «Ενα έργο τέχνης για να 'ναι έργο τέχνης, πρέπει να απαντά στα εξής ερωτήματα: Είναι κα­λογραμμένο: Λέει την αλήθεια; Ποια είναι η κοινωνική του αποτελεσματικότητα; Γιατί ένα έργο τέχνης πρέπει να ανεβάζει τον άνθρωπο και να τον κάνει καλύτερο».

Παρών προχθές και ο Διονύσης Τσακνής, που επεσήμανε ότι «ο Βάρναλης ενσαρκώνει τη μαχόμενη αριστερή διανόηση, που εκείνη την εποχή έβγαινε καθολικά νικήτρια στις μάχες».